Turizm
TURİZM MERKEZLERİ ve ORGANİZE TURLAR
Turizm Bakanlığının önerisi ile Bitlis ilinde Ahlat ve Tatvan'da iki turizm merkezi 20/09/1991 tarih ve 20977 sayılı Resmi Gazetede ilan edilmiştir.
* Ahlat Turizm Merkezî
Van Gölû'nün kuzeybatı kesiminde, Tatvan'ın Kıyı Düzü yerleşmesi ile Adilcevaz'm batısındaki Kıztaşı Mevkii arasındaki yaklaşık 60 km.lik kıyı bandım kapsamaktadır. Nemrut Dağı ve Krater Gölû'nün turizm ve çekim merkezi potansiyeli dikkate alınarak 1. Derece Doğal Sit Alam olan Nemrut Kalderası'mn güneydoğusunda, kış sporlarına yönelik kayak ve kış sporları merkezi olarak belirlenen alan 2002 yılında Ahlat Turizm Merkezi sının içerisine alınmıştır.
* Tatvan Turizm Merkezi
Bitlis ve Van illerinin sınırlan içinde kalmakta olup, Tatvan kentinin doğusundan başlayıp, Gevaş'ın batısında Akdamar Adası arasındaki yaklaşık 90 km.lik kıyı bandını kapsamaktadır.
Turizm Merkezleri karan ile Van Gölü güney ve batı kesimlerinde plajların ve diğer potansiyelin koruma-kullanma dengesi içinde turizme kazandıniması hedeflenmiştir. Böylelikle, bölgedeki tarihi-kültür varlıkların ve Süphan ve Nemrut Dağı gibi doğal güzelliklerin yarattığı turizm potansiyeline dayanarak Van Gölü kıyısında turizm yatırımlarının gerçekleştirilebileceği düşünülmüştür. Ahlat Turizm Merkezinde 123 hektarlık alanda ve Tatvan Turizm Merkezinde 234 hektarlık alanda bölgenin ihtiyaç ve potansiyeli değerlendirilerek, buna uygun turistik tesislerin gerçekleştirilmesi hedeflenmektedir.
Doğu Anadolu Bölgesine yabancı sermayenin turizm yatmmlan amacıyla çekilmesi ilkesine bağlı olarak, turizm kullanımlarına aynlmış kamu arazilerinden, Ahlat Turizm Merkezi içinde bulunan Tatvan İlçesi, Kıyıdüzü Köyünden başlayarak Tatvan yerleşmesi yakınma kadar uzanan, Milli Savunma Bakanlığına tahsisli 1.542.640 nf büyüklüğündeki 678 nolu parselin; Milli Savunma Bakanlığının kullanımındaki Sorgun Kışlasının dışmda kalan kesimini oluşturan Simek Koyundaki arazi Kültür ve Turizm Bakanlığına tahsis edilmiştir.
Turizm merkezlerinin çevre düzeni ve imar planlan ile ilgili çalışmalar tamamlanmamıştır.
* Sapgör Turizm Merkezi
Bitlis kentinin kuzey doğusunda Sapgör Turizm Merkezi, 1993 yılında kış turizmi potansiyeli değerlendirilerek kış sporlan turizm merkezi olarak ilan edilmiştir.
Turizm merkezinin çevre düzeni ve imar planlan ile ilgili çalışmalar yapılmamıştır.
TUR GÜZERGAHLARI, ORGANİZE TURLAR:
* Bitlis ilinin yer aldığı Doğu Anadolu Bölgesi iç ve dış turizm talebi yaratan önemli merkezlerden uzakta yer almaktadır. Bölgeye olan ulaşımın maliyeti yüksektir. Bu durum bölgeye olan turizm talebinin organize turlar biçimde gelişmesine neden olmaktadır.
*Güneydoğu Anadolu Turları
- Bölge içinde iki tur güzergahı vardır. Bölge Tur Güzergaha Havaalanı veya karayolu girişli bu güzergah Gaziantep veya Adıyaman'dan başlamaktadır. Turlar ana ulaşım akaslarmı takiban Diyarbakır veya Mardin'de son bulmaktadır. Tur güzergahında; özellikle Gaziantep ( kent, yakın arkeolojk alanlar, ve Zeugma), Nemrut ve çevresi (Adıyaman), Şanlıurfa (kent ve Harran), Mardin (kent ve yakın çevresi), Midyat, Hasankyef (Batman) ve Diyrabakır önemli ilgi noktalandır. Bu tur güzergahlan, giriş noktasına göre kuzey veya güney kesim karayolu izlenerek gerçekleşmektedir.
Kısmi Tur Güzergahtan:
Bölge'nin büyüklüğü, bölge turunun yanısıra kısmi güzergah ve turlan da olanaklı kılmaktadır. İki önemli kısmi turdan söz edilebilir
- Bölge'nin batı kesiminde; Gaziantep veya Adıyaman girişli turlar: Gaziantep (kent, Yesemek, Kargamış ve Zeugma), Rumkale, Halfeti, Adıyaman ve yakın çevresi, Nemrut ve Şanlıurfa (kent ve Harran ) veya Diyarbakır güzergahı Bölge'nin orta ve doğu kesiminde; Diyarbakır veya Şanlıurfa girişli turlar: Şanlıurfa (kent ve Harran ), Mardin ve yakın çevresi, Midyat ve Hasankeyf (Batman) ve Diyarbakır güzergahı
Ancak, başta konaklama tesisleri olmak üzere, alan düzenlemesi ve kapasite yaratımı açısından güzergahlann iyileştirilmesi önem taşımaktadır. Turların bölge turizmine katkısı için Bölge'nin turizm değerleri tanıtılacak, mevcut ve potansiyel turizm kaynaklan harekete geçirilecek ve bu olanaklardan yararlanılması gerekmektedir.
* Doğu Anadolu Turları
Ankara veya Trabzon'dan başlayıp, Adana ve Ankara'da sonlanan bu turlar Doğu Anadolu Turu olarak tanımlanmıştır. Bitlis ili de Doğu Anadolu Tur güzergahı üzerinde yer almaktadır.
Ankara'dan başlayan turlarla Çorum, Amasya, Samsun, Trabzon'a ulaşılmaktadır. Bazı turlarda İstanbul veya Ankara'dan Trabzon'a uçakla gidilmekte, tur buradan otobüsle sürdürülmektedir.
Trabzon'dan itibaren, Sümela Manastın, Gümüşhane üzerinden Erzurum, Kars, Ani Harabeleri Sarayı, Van, Toprakkale, Çavuştepe, Hosap Kalesi, Akdamar Adası, Ahlat, Tatvan, Bitlis, Diyarbakır, Adıyaman, Kapadokya, Ankara Güzergahı izlenmektedir.
Bu güzergahta bazen değişikliler yapılmaktadır. Bazı turlar Van Gölünün kuzeyini, Erciş, Adilcevaz, Ahlat, Tatvan güzergahım, bir kısmı da Van, Gevaş, Tatvan güzergahını izlemektedir. Diyarbakır'dan sonra turlar iki ayn güzergaha ayrılmaktadır. Çoğunluğu Adıyaman, Nemrut, Kapadokya, Ankara güzergahım, bir kısmı da Mardin, Urfa, Gaziantep güzergahım izlemektedir.
Doğu Anadolu Turu 8 gün sürmektedir. Konaklama merkezîeri, Trabzon, Erzurum, Kars, Van, Diyarbakır, Ürgüp ve Ankara dır.
Tur güzergahı üzerindeki ikinci derece konaklama merkezleri ise, Sankamış, Doğubeyazıt, Ahlat, Tatvan kentleridir. Van kenti Doğu Anadolu Turunda tur basma en yüksek geceleme oranına (kalış süresine) sahip bulunmaktadır. Ortalama kalış süresi Van'da 2.30 gecedir. Bu oran Tatvan ve Ahlat'ta 0.30 dolayındadır.
Turizm sektöründe talebin niteliksel yönü, turizm konaklama tesislerinin doluluk oram, doluluk oranının yıl içindeki dağılımı ve kalış süreleri gibi ölçütlerle değerlendirilmektedir.
Bitlis ilindeki turizm belgeli konaklama tesislerinin doluluk oram ve kalış süreleri ülkeye göre daha düşüktür. Türkiye'de tesislerde kalış süreleri son 2000-2003 dönemi verilerine göre 2.9-3.3 gün arasında, doluluk oranlan ise %45 dolayında seyretmektedir.
Bitlis ilinde, turizm belgeli tesislerde ortalama kalış süresi 1.0-1.5 gün arasında, doluluk oram %12-16 arasında değişmektedir. 2003 yılı verilere göre Bitlis ilinde turizm işletme belgeli tesislerdeki konaklayan kişi sayısının Türkiye içindeki payı 0.0006 (onbinde altı), gecelemelerin Türkiye içindeki oram 0.0002 (onbinde iki)'dir.
İlin turizm hareketliliğinde genel olarak yerli ziyaretçiler ağırlıktadır. Konaklama ve gecelemelerin önemli bir kısmı yerli turistlere aittir. İlde 2003 yılında gerçekleşen toplam 11.081 konaklamanın; %9,6'smı oluşturan 1068'si yabancı, %90,4'ünü oluşturan 10.013'û yerli ziyaretçilere aittir. Konaklayan yabancı turistlerin toplamdaki payı Türkiye'de %52 iken, Bitlis ilinde %10'dur.
TURİZM TALEBİNİN NİTELİĞİ:
Bitlis ilinde yıl içinde, konaklayan turist kitlesinin nitelikleri, kısmen istastiki verilere, çoğunlukla da yerinde edinilen bilgi ve gözlemlere dayandırılarak değerlendirilmiştir. Bitlis ilindeki mevcut turizm talebi ülke değerlerinin çok altındadır. Turizm talebenin önemli ölçüde yerli turistlerden oluştuğu gözlenmektedir. Gerçekte, mevcut turizm potansiyeli açısından değerlendirildiğinde, Bitlis ilindeki turizm olgusu büyük ölçüde kültürel turizme dayanmaktadır. İldeki turizm olgusu tarihi, arkeolojik, mimari eserler ile doğal değerlerin gezilip görülmesi biçiminde ortaya çıkmaktadır. Bunun yanı sıra sportif amaçlı turizm, dağcılık, avcılık, kayak, kaplıca turizmi, kıyı turizmi gibi turizm etkinlikleri de bulunmaktadır. Özellikle yabancılar açısından kültürel turizm ve dağcılık, yerli turistler açısından da kıyı ve kaplıca kullanımı bir ölçüde turizm talebenin kaynaklan durumundadır. Ancak, 20001i yıllara kadar güvenlik nedeniyle Doğu Anadolu turlarının gerçekleşmeyişi yabancı turist sayısında azalmaya neden olmuştur ve bu durum düzelmiş değildir.
İlde, Ahlat ve Bitlis kentlerindeki mimari tarihi ve kültürel yapıtlar, Nemrut Dağının doğal ve rekreatif değerleri, Van Gölü kıyılarının kıyı turizmi olanakları Bitlis ilindeki başlıca çekici kaynaklardır. Bu değerler özellikle yabancı ziyaretçiler tamundan ilgi ile karşılanmaktadır.
Bitlis'e gelen yabancı turistler, çok büyük ölçüde, turlarla gelmektedir. Bitlis ili Doğu Anadolu Tur Güzergahı üzerinde bulunmaktadır. İldeki turizm konaklama ve geceleme olgusu Doğu Anadolu Turunun bir parçası olarak ortaya çıkmaktadır. Bitlis ilinde geceleme oranının 1.0 gün gibi düşük bir değerde oluşu, turlarla gelerek konaklayanların ilde çok kısa süre kaldıklarım göstermektedir.
Bitlis ilinde işletme belgeli tesislerde konaklayan yabancı turistlerin çoğunluğunu %38 oranı ile İsrail'den gelenlerin oluşturmakta olup, %12 ile Almanlar ikinci sıradadır. İldeki yabancı turist talebinin diğer bir özelliği de 3. yaş grubunun (emeklilerin) turist grubu içinde önemli bir paya sahip oluşudur.
Bitlis iline gelen yerli turist kitlesinin nitelikleri gözlendiğinde, - Turlara gelen yerli turistler ile,
- Talebin genellikle Bitlis ili ve çevre illerden kaynaklanan, kaplıca turizmi, mesire-piknik amaçlı ve kıyı kullanımı amaçlı olduğu görülmektedir. Bunun yanısıra;
- Tatvan'daki askeri alanların ziyaretçilerinden kaynaklanan talep,
- Bitlis ve Ahlat kentlerindeki mimari, kültürel ve tarihi yapıtların gezilip görülmesine dayanan kültürel turizm talebi,
- Kamu kuruluşlannm bölgedeki çalışmalarından kaynaklanan talepler de yerli turizm talebinin bir parçası durumundadır.
Yerli turizm talebi, turlarla değil daha çok münferit talepler olarak ortaya çıkmaktadır.
Doğu Anadolu turlarından yeterince pay alamamakla birlikte, sektörel bir hedef olarak, bölgeye yapılan turların sayısının artırılması ve bir kısım turların ise sadece Bitlis uçlu olarak düzenlenmesi, Bitlis'in turizm potansiyelinin önemini ve ağırlığım öne çıkaracaktır.
KAPLICA KAYNAKLARI:
Van Gölü çevresi kaplıca kaynaklarının oluşumuna etken faktörler açısından Van-Tatvan fay hattının kuzey ve güney bölümleri olarak iki ayn özellik göstermektedir. Bu hattın kuzeyinde kalan alanlarda yakın zaman volkanik faaliyetlerin yoğun olmasına bağlı olarak çok sayıda sıcak su kaynağı bulunmaktadır. Buna karşılık hattın güneyi genel olarak yaşlı jeolojik oluşumlara sahip olup, sıcak su kaynağı bakımından fazla zengin değildir.
İldeki kaplıcalardan en önemlisi Güroymak (Çukur) kaplıcası olup, yer ve konumu, akım değeri, fiziki ve kimyasal özellikleri bakımından olumlu özelliklere sahiptir.
Çukur kaplıcası Turizm Bakanlığının çalışmalarında ve ilgili literatürde bölge ölçeğinde önem taşıyan 2. derece öncelikli kaplıcalar olarak tanımlanmıştır.
İlde bulunan diğer kaplıca, içme ve maden sulan, yerel ve yöresel ölçekte kullanıma açılabilecek nitelikteki kaynaklardır. Bunlardan Nemrut Dağı kaplıcası, akım değeri düşük fiziki ve kimyasal nitelikleri yüksek olmamakla birlikte, konumu nedeniyle çevresindeki doğal değerlerle birlikte önem kazanmaktadır.
Bitlis ilindeki kaynaklardan Güroymak (Çukur) ve Ilıcak (Germap) kaplıcalarının fiziki ve kimyasal analizleri yapılmış, nitelikleri belirlenmiştir.
* GÜROYMAK (ÇUKUR) KAPLICASI
Yer ve Konumu
Çukur kaplıcası, Muş-Tatvan yolu üzerinde yer alan Güroymak yerleşmesine 12 km. uzaklıkta ve Muş ovasının kuzeydoğu kenarındadır.
Fiziki-Kimyasal Özellikleri ve Etkili Olduğu Hastalıklar
Su sıcaklığı 38-39°C, PH değerleri 6.7 dolayında olan Çukur kaplıcası sulan Bikarbonatla Sodyumlu, Magnezyumlu, Kalsiyumlu, Demirli ve Karbondioksitli bir bileşime sahiptir. Banyo ve çamur banyosu uygulamalarına elverişli olan bu sular romatizmal, solunum yolu, sinir sistemi, sindirim sistemi, böbrek ve idrar yollan ile metabolizma bozuklukları hastalıklarına olumlu etki yapmaktadır.
Kaynak Emniyet ve Yerleşme Durumu
Yan yana bulunan iki kaynağın da kaynak emniyet alam korunmamıştır. Çevresi yeni gelişme ve yatırımlara uygundur.
Alt-Üst Yapı Durumu
Ulaşım durumu, diğer alt yapı yatırımları yetersizdir. Tedavi tesisleri açık havuzlar halindedir. Yörede konaklama tesisi yoktur. Çadır geleneği bulunmaktadır. Kullanılmayışı nedeniyle geçmişte Özel İdarece yapılmış olan tesisler kullanılamaz durumdadır.
Genel Değerlendirme
Kesin akım ölçümü yapılamamıştır. Büyük bir göl kenarında çıkış yapan kaplıca sulan yaklaşık 40 litre/sn, su verimine ve 9874 kişi/gün/banyo kapasitesine sahiptir. Kaplıca sularının tam analizleri yapılmıştır. Bölgesel ve yöresel önem taşıyan bu kaplıca sulan ve çevresinin planlı olarak geliştirilmesi uygun ve yararlı görülmektedir.
* ILICAK (GERMAP) KAPLICASI
Bölükyazı Bucağının Ilıcak Köyündeki kaplıca, Bitlis'e 26 km. uzaklıktadır. Sıcaklığı 44°C olan kaynak suyu, üstü açık küçük bir havuzdan çıkmakta ve yine üstü açık, daha büyük ikinci bir havuza akmaktadır. Çevresinde hiçbir tesis olmayan kaplıcanın suyu banyo uygulamalarıyla mikrop öldürücü, iltihap çözücü etkiler gösterir. Bazı deri hastalıkları ile iltihaplı eklem hastalıklarında da olumlu sonuçlar vermektedir.
* NEMRUT DAĞI KAPLICASI
Nemrut Dağı kraterindeki bir kaynaktan çıkan su miktarı saniyede 0.03 lt'dir. Tesisi bulunmayan kaplıcanın 60°C sıcaklıktaki suyu, romatizma ve deri hastalıklarına iyi gelmektedir.
* ALEMDAR KAPLICASI
Bitlis kentinin Taş Mahallesindeki kaplıcadan maden suyu olarak da yararlanılmaktadır. Havuz biçimindeki kaynaktan saniyede 1 İt. su çıkmaktadır. 15°C sıcaklıktaki kükürt kokulu su deri hastalıklarının tedavisinde kullanılmaktadır.
* KÖPRÜALTI KAPLICASI
Bitlis kenti çarşı içinde Bitlis Deresi kenarındaki kaynak, üstü kapalı bir havuz halindedir. Kaynaktan çıkan su miktarı saniyede 0.16 lt'dir. Suyunun sıcaklığı 18°C olan kaynak banyo uygulamaları ile deri hastalıklarına iyi gelmektedir.
* DEĞİRMEN KAPLICASI
Bitlis kentinde kaplıca suyundan maden suyu olarak da yararlanılmaktadır. Kaynaktan çıkan su miktarı saniyede 0.03 lt'dir. Tesisi bulunmayan kaplıcanın 13°C sıcaklıktaki suyu deri hastalıklarında yararlı olmaktadır.
* KÜÇÜK KAPLICASI
Bitlis'in Taş Mahallesinde bulunan kaplıcanın, kaynağından çıkan su miktarı saniyede 0.09 lt'dir. Romatizma ve deri hastalılarına iyi gelen bu suyun sıcaklığı 23°C'dir.
* YAMACISUYU
Bitlis'in Yolyazı Köyündeki kaplıca suyunun sıcaklığı 19°C'dir. Kaynağından çıkan su miktarı saniyede 1 İt. olan su, romatizma ve deri hastalıklarına iyi gelmektedir.
* YILAN DİRİLTEN MADENSUYU
Bitlis'in Zeydan Mahallesinde, Mutki yolu üzerindedir. Kaynaktan çıkan su miktarı saniyede 0.4 lt'dir. 14°C sıcaklıktaki bu su içme şeklinde kullanıldığında hazmı kolaylaştırmaktadır. Maden suyundan banyo uygulamalarıyla da yararlanılmaktadır.
